Τα τρένα που μας γυρίζουν στα παιδικά μας χρόνια

Γράφει: Βάσω Μιχοπούλου

Είναι ένας χώρος που δεν "κραυγάζει" την παρουσία του. Ένα ταπεινό μουσείο που αν του ρίξεις μια ματιά βγαίνοντας από το βαγόνι στον τερματικό σταθμό του ηλεκτρικού στον Πειραιά και του αφιερώσεις λίγο από το χρόνο σου...

... θα σε μυήσει στα μυστικά του και θα σου διηγηθεί ιστορίες.

Ιστορίες για τη στρώση της διπλής γραμμής και την έναρξη κατασκευής σήραγγας το 1889 από το Θησείο μέχρι την Ομόνοια, για την ηλεκτροδότηση του τρίτου σιδηροδρόμου στο κόσμο (μετά το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη) το 1904, για τη συνεργασία με τον αγγλικό όμιλο "Πάουερ", για τα εγκαίνια του υπόγειου σταθμού της Ομόνοιας το 1930 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, για το παρών του στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896, κουβαλώντας βασιλείς και υψηλούς επισκέπτες, για τους στρατιώτες του πολέμου του 1912-1913 που μετέφερε.

Και όλα αυτά μέσα στο "Μουσείο Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων", η ίδρυση του οποίου υπήρξε, από το 1990, το όραμα ενός υπαλλήλου του ΗΣΑΠ, του Μανώλη Φωτόπουλου. Το μουσείο ξεκίνησε τελικά να υλοποιείται από το 1995 από το Σωματείο Συνταξιούχων του οργανισμού με στόχο να αναδειχθεί η ιστορία του "Ηλεκτρικού", καθώς και ο ρόλος των εργαζομένων στην εταιρία.

 Ένα παλιό καπέλο και ένα φαναράκι στάθηκαν η αφορμή για τη δημιουργία του. "Το Μουσείο μας είναι το μοναδικό παγκοσμίως που δεν χρηματοδοτείται από το κράτος και συντηρείται από την αγάπη και την χρηματική εισφορά των 2000 συνταξιούχων του οργανισμού. Αρκετοί από μας έψαξαν σε όλους τους χώρους από τον Πειραιά ως τη Κηφισιά προκειμένου να συγκεντρώσουν οτιδήποτε αξιόλογο και κατάλληλο προς έκθεση αντικείμενο .

Το μουσείο στεγάζεται στον χώρο του παλιού εργοστασίου του ΗΣΑΠ( για όσους δεν το γνωρίζουν μέχρι το 1990 οι τεχνίτες και οι εργάτες κατασκεύαζαν και επισκεύαζαν βαγόνια και όλο το τροχαίο υλικό της Εταιρίας σε αυτό), μέσα στον σταθμό του Πειραιά, ο οποίος κατασκευάστηκε το 1926 και αποτελεί αντιγραφή του σταθμού του Μιλάνου.

Εγκαινιάστηκε το 2005 με μια συλλογή 1205 αντικειμένων και αυτή τη στιγμή διαθέτει 6000 εκθέματα σε πέντε επίπεδα, από τα οποία, το 95% έχει περισυλλεχθεί από τα σκουπίδια και τις εγκαταλειμμένες αποθήκες και χώρους του ΗΣΑΠ", εξηγεί ο συνταξιούχος και ταμίας του σωματείου συνταξιούχων ΗΣΑΠ, κ. Γιώργος Αναγνωστόπουλος.

Ήταν 27 Φεβρουαρίου του 1869 όταν η ατμομηχανή με τα έξι βαγόνια και με επιβάτες τη Βασίλισσα Όλγα, τον πρωθυπουργό Ζαίμη, υπουργούς, διπλωμάτες, στρατιωτικούς και άλλους επισήμους, ξεκινούσε το πρώτο της δρομολόγιο από το Θησείο στον Πειραιά. Η σύνδεση με σιδηροδρομικές γραμμές της Αθήνας με το λιμάνι ήταν πλέον γεγονός και το όνειρο γινόταν πραγματικότητα. Η διαδρομή των 8,5 χιλιομέτρων καλυπτόταν σε 18 λεπτά και η ανταπόκριση των επιβατών ήταν μεγάλη.

Στις 27 του περασμένου Φεβρουαρίου συμπληρώθηκαν 145 χρόνια λειτουργίας του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου και ο 86χρονος συνταξιούχος μας διηγείται, εκτός από την ιστορία, το πως μέσα στα σκουπίδια βρέθηκε πρόσφατα ένα εργαλείο- καρότσι του 1912, κατασκευασμένο από ξύλο και κεχριμπάρι αξίας 35.000-70.000, και συντηρήθηκε, αλλά και πως μέσα από τα σκουπίδια ανασύρθηκε το, αριστουργηματικής κατασκευής, ξύλινο βαγόνι που κυριαρχεί στο ισόγειο του μουσείου, το οποίο υπήρξε το πρώτο που πήρε ρεύμα το 1904, αλλά και το ίδιο που συνέχιζε να κάνει το δρομολόγιο του την ίδια στιγμή που ο Πειραιάς καταστρεφόταν το 1944. Για το συγκεκριμένο βαγόνι αυτό το δρομολόγιο σταμάτησε το 1972, ενώ το 1985 όλα παροπλίστηκαν.
 

Μέσα στο μουσείο μάθαμε ότι η Ομόνοια μέχρι το 1926 ήταν ανοικτό όρυγμα, αλλά και εκεί μέσα πληροφορηθήκαμε ότι η γέφυρα στον ηλεκτρικό του Θησείου είναι κατασκευασμένη από λάσπη πορσελάνης και δεν διαθέτει σιδηροδοκούς.

Μηχανήματα ελέγχου των συρμών, αντικείμενα και εργαλεία από τα εκδοτήρια εισιτηρίων, παγκάκι, ρολόγια των σταθμών με πρωτοπόρους για την εποχή τους μηχανισμούς, πινακίδες, μηχανήματα και εργαλεία για την κατασκευή και συντήρηση των γραμμών, μια τρισδιάστατη μακέτα που αναπαριστά τα στάδια κατασκευής της υπόγειας σήραγγας Μοναστηράκι-Ομόνοια, αντικείμενα σχετικά με τη λειτουργία των τηλεφωνικών κέντρων, συλλογή φανών, συνδυάζονται αρμονικά σε αυτό το χώρο, με τους αγώνες των χιλιάδων εργαζομένων στην εταιρία, οι οποίοι διαχρονικά και κάτω από αντίξοες κατά καιρούς συνθήκες (κατοχή, εξορίες, εκτελέσεις, καταδίκες, απολύσεις κ. α.) "έστησαν" και στέριωσαν μια εταιρία υπόδειγμα στο χώρο των συγκοινωνιών.

Το Μουσείο δεν ξεχωρίζει μόνο γιατί παρουσιάζει την ιστορική διαδρομή στο χθες των τρένων, των λεωφορείων και του τραμ, στην Αθήνα και τον Πειραιά αλλά γιατί αποτελεί ζωντανό παράδειγμα του τρόπου που το μεράκι, αλλά και η σωστή αυτοδιαχείριση και αυτοχρηματοδότηση μπορούν να κάνουν θαύματα. Το Μουσείο δεν εντυπωσιάζει τον επισκέπτη μόνο με τα εκθέματά του , εντυπωσιάζει γιατί πραγματικά «βάζει» τα γυαλιά με την οργάνωση του και την ποιότητα των αντικειμένων και του αρχειακού του υλικού που πραγματικά είναι συλλεκτικό.

Και όλα αυτά με δωρεάν είσοδο για τον επισκέπτη αλλά και μηδενική χρηματοδότηση από το κράτος, καθώς το υπουργείο Πολιτισμού αρνείται πεισματικά να αναγνωρίσει το συγκεκριμένο μουσείο παρά το γεγονός πως εγκαινιάστηκε το 2005 από τον τότε υπουργό Μεταφορών και Επικοινωνιών Μιχάλη Λιάπη.

"Αυτός είναι και ο καημός μας. Δεν ζητάμε επιχορήγηση, το μόνο που θέλουμε χρόνια τώρα είναι η αναγνώριση. Χρειαζόμαστε αυτή τη σφραγίδα για να συμπεριληφθούμε κι εμείς στο βιβλίο με τα μουσεία της Ελλάδας", συμπληρώνει ο κ. Γιώργος Αναγνωστόπουλος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι δίπλα στην είσοδο του μουσείου έχει κατασκευαστεί και ένα μνημείο στη μνήμη των Αγωνιστών και Θυμάτων του προσωπικού των Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων κατά τον πόλεμο και την Εθνική Αντίσταση, 1940-1945.


Το Μουσείο λειτουργεί καθημερινές:09:00-14:00
Για περισσότερες πληροφορίες: www.museum-synt-isap.gr


πηγή  Ημερησία