Ηλεκτρονικές δημοπρασίες για όλες τις κρατικές προμήθειες

Του Χρήστου Κολώνα

Νομοσχέδιο για την ενιαία οργάνωση των δημοσίων προμηθειών με τη διενέργεια ηλεκτρονικών δημοπρασιών που θα έχει ως στόχο την εξοικονόμηση κρατικών δαπανών ύψους 2 δισ. ευρώ ετησίως, ετοιμάζει το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης.

Το σχετικό πλαίσιο, σύμφωνα με πληροφορίες της «ΗτΣ» θα είναι έτοιμο μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου και θα δοθεί σε δημόσια διαβούλευση, ενώ, ως γνωστόν, αποτελεί μία από τις βασικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης έναντι των δανειστών. Σύμφωνα με το μνημόνιο θα πρέπει να έχει ψηφιστεί τον Μάρτιο.

Τις διατάξεις των άρθρων του νομοσχεδίου επιμελείται ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή Αντώνης Παπαδεράκης και μία από τις καινοτομίες που εισάγονται είναι οι ηλεκτρονικές αγορές (e-marketplaces).

Πρόκειται για δημοπρασίες που θα γίνονται επί μονίμου βάσεως ώστε το Δημόσιο και οι φορείς του να προμηθεύονται προϊόντα και υπηρεσίες μέσα από προσφορές που θα υποβάλουν ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οι μειοδότες θα κερδίζουν τους διαγωνισμούς.

Στα e-marketplaces οι φορείς του Δημοσίου θα δηλώνουν τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που χρειάζονται και από την άλλη πλευρά οι επιχειρήσεις - προμηθευτές θα έχουν την ευχέρεια να βρίσκουν συγκεντρωμένες τις πληροφορίες για τους διαγωνισμούς, αλλά και τις προδιαγραφές των αγαθών που χρειάζονται. Έτσι θα υποβάλουν τις προσφορές τους με διαφανή τρόπο. Οι ηλεκτρονικές αγορές θα χρησιμοποιούνται για τις προμήθειες προϊόντων και υπηρεσιών μικρής αξίας.

Πέρα από αυτό το εργαλείο, όμως, θα λειτουργούν και οι διαγωνισμοί με την ονομασία «συμφωνίες - πλαίσιο».
Με αυτές οι προμηθευτές θα αναλαμβάνουν την πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών στο δημόσιο για διάστημα πέντε ετών με συγκεκριμένο όριο διακύμανσης των τιμών. Επίσης μέσα από τις διαδικασίες των δημοπρασιών και των «συμφωνιών - πλαίσιο» επιδιώκεται η ομαδοποίηση των αιτημάτων των φορέων του Δημοσίου, ώστε να επιτυγχάνονται καλύτερες τιμές και μεγαλύτερη εξοικονόμηση κόστους.

Κεντρικός στόχος του νέου νομοσχεδίου των δημοσίων προμηθειών είναι η υπαγωγή όλων των διαδικασιών σε μία «ομπρέλα», δηλαδή να υπάρχει μία κεντρική και ενιαία εποπτεία. Στόχος είναι η ενίσχυση της διαφάνειας, ο καλύτερος έλεγχος, η δραστική περιστολή των κρατικών δαπανών και η επίτευξη οικονομιών κλίμακας.

Για το λόγο αυτό προωθείται η επέκταση των ηλεκτρονικών διαγωνισμών για όλες τις προμήθειες αλλά και για τα έργα. Το ηλεκτρονικό σύστημα διενέργειας διαγωνισμών έχει και σήμερα ισχύ για απόκτηση προϊόντων και υπηρεσιών αξίας πάνω από τις 60.000 ευρώ. Από τον Οκτώβριο του 2015 επεκτάθηκε σε όλους τους φορείς του Δημοσίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις 30 Απριλίου του 2017 θα ενταχθούν στο Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων και οι συμβάσεις όλων των κρατικών φορέων για μελέτες και δημόσια έργα.

Η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή έχει εκτιμήσει με βάση τις πρακτικές άλλων κρατών της Ε.Ε. ότι η ενιαία διαχείριση των δημοσίων συμβάσεων με την ηλεκτρονικοποίηση των διαγωνισμών και των διαδικασιών, (δηλαδή ο σχεδιασμός, οι τεχνικές προδιαγραφές, οι προκηρύξεις, η υποβολή προσφορών, η ανταλλαγή εγγράφων, η αξιολόγηση των προσφορών, η ανάθεση, οι ηλεκτρονικές τιμολογήσεις και πληρωμές), θα φέρουν μία εξοικονόμηση κόστους της τάξης του 20% σε ετήσια βάση. Σε απόλυτα νούμερα αυτό σημαίνει περίπου 2 δισ. ευρώ.

Το 2014 το σύνολο των προμηθειών για τον ευρύτερο εγχώριο δημόσιο τομέα (υπουργεία, ανεξάρτητες αρχές, Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, δήμοι, περιφέρειες, ασφαλιστικά ταμεία και νοσοκομεία) ανερχόταν σε περίπου 10 δισ. ευρώ.
Βέβαια η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, συνυπολογίζοντας και τα μεγάλα έργα υποδομής ανεβάζει το ετήσιο ύψος των δημοσίων συμβάσεων σε 18,4 δισ. ευρώ.

Το μέγεθος αυτό εκτιμάται ότι θα είναι διαφορετικό για το 2015. Και αυτό επειδή από τους έλεγχους που έγιναν εντοπίστηκαν αρκετοί φορείς του δημοσίου να μην κοινοποιούν τους διαγωνισμούς στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) παρά την ισχύουσα υποχρέωση.

Αυτό έγινε γνωστό όταν ήλθε η ώρα πληρωμής των επιχειρήσεων που προμήθευσαν με υλικά και υπηρεσίες το δημόσιο. Για το λόγο αυτό σε νόμο που ψηφίστηκε τον περασμένο Δεκέμβριο πέρασε τροπολογία ώστε να νομιμοποιηθούν τέτοια έργα και να γίνουν κανονικά οι πληρωμές των προμηθευτών.

Ένα από τα τεράστια προβλήματα των σημερινών διαγωνισμών για τις δημόσιες προμήθειες είναι ο μεγάλος αριθμός των αναθετουσών αρχών. Πρόκειται για φορείς του δημοσίου που προκηρύσσουν και υλοποιούν τους διαγωνισμούς. Αυτοί ξεπερνούν τις 5.000. Σκοπός με το νομοσχέδιο είναι ο περιορισμός και ο καλύτερος έλεγχος αυτών των αρχών.

Με το νέο νομοσχέδιο, επίσης, καθορίζονται μητρώο προμηθευτών και τεχνικών προδιαγραφών. Με τις διατάξεις του, επιδιώκεται να κλείσουν εστίες αδιαφάνειας, φωτογραφικών προδιαγραφών και αποκλεισμών εταιριών.

Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων.

Κυρίαρχο ρόλο στη διενέργεια των διαγωνισμών του δημοσίου παίζει η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, που θεσπίστηκε το 2011.

Η ΕΑΑΔΗΣΥ έχει σκοπό την ανάπτυξη και προαγωγή της εθνικής στρατηγικής, πολιτικής και δράσης στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, τη διασφάλιση της διαφάνειας, αποτελεσματικότητας, συνοχής και εναρμόνισης των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων προς το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο, τη διαρκή βελτίωση του νομικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, καθώς και τον έλεγχο της τήρησής του από τα δημόσια όργανα και τις αναθέτουσες αρχές.

Αξιόλογα είναι τα στατιστικά στοιχεία του πρώτου εξαμήνου που συγκέντρωσε η ΕΑΑΔΗΣΥ και αφορούν στη διενέργεια των διαγωνισμών.

Τα στοιχεία προκύπτουν από τις αναρτήσεις που έγιναν το αντίστοιχο διάστημα στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή και αποτυπώνουν τόσο τις ανάγκες του δημόσιου τομέα σε αγαθά, υπηρεσίες και έργα (εγκεκριμένα αιτήματα) όσο και τους διαγωνισμούς που διεξάγονται για την κάλυψη των αναγκών (διακηρύξεις) καθώς και τις συμβάσεις που τελικώς υπογράφονται.

Συγκεκριμένα, στο πρώτο εξάμηνο του 2015 διατυπώθηκαν 73.949 αιτήματα από συνολικά 1.370 μοναδικούς φορείς του δημοσίου, συνήφθησαν 73.155 δημόσιες συμβάσεις κάθε είδους, και δημοσιεύθηκαν 13.029 διακηρύξεις διενέργειας δημόσιων διαγωνισμών.

Το 56% των συμβάσεων αυτών, ήτοι συνολικά 40.846 συμβάσεις, αναφέρονται στην προμήθεια αγαθών, με πρώτο είδος σε πλήθος συμβάσεων τα ιατρικά αναλώσιμα.. Ακολουθούν οι συμβάσεις υπηρεσιών, με μερίδιο 25% του συνόλου ή 18.608 συμβάσεις, με πολυπληθέστερη κατηγορία αυτή των συμβάσεων υπηρεσιών ειδικών οδικών μεταφορών (μεταφορές μαθητών κ.ά.).

Τέλος, με μερίδιο 9% συνήφθησαν συμβάσεις δημοσίων έργων, ήτοι 6.451 συμβάσεις, με πολυπληθέστερη κατηγορία αυτή των έργων οδοποιίας.

Άλλες κατηγορίες συμβάσεων που συγκαταλέγονται στις 50 αριθμητικά επικρατέστερες στην εξεταζόμενη περίοδο αναφέρονται, στην απόκτηση υπηρεσιών καθαριότητας κτιρίων, στην προμήθεια φαρμακευτικών προϊόντων και λοιπών ειδών από τον χώρο της υγείας, στην προμήθεια καυσίμων κάθε είδους, στην προμήθεια τροφίμων και συναφών προϊόντων, σε υπηρεσίες επισκευής και συντήρησης οχημάτων/εξοπλισμού ή και εγκαταστάσεων κ.ά.

Άλλες αξιοσημείωτες αναφορές περιλαμβάνουν τις 10 μεγαλύτερες σε προϋπολογισμό συμβάσεις που υπεγράφησαν στο ίδιο διάστημα, σύμφωνα με τα στοιχεία που καταχώρησε ο φορέας ανάθεσης, μέσω των οποίων είναι ευχερής η εύρεση της ίδιας της σύμβασης έως και οι γενόμενες πληρωμές.

Έτσι ως «πρωταθλητές» στις μεγάλες συμβάσεις κατά το α΄εξάμηνο του 2015 αναδείχθηκαν ο ΟΑΣΑ, που μεταξύ άλλων υπέγραψε τη σύμβαση για την εγκατάσταση τηλεματικής στις επιβατικές μεταφορές της Αθήνας, η ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ με σημαντικές συμβάσεις συντήρησης οδών και η ΔΙΑΔΥΜΑ ΑΕ (ανώνυμη εταιρία διαχείρισης απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας), η οποία υπέγραψε σύμβαση κατασκευαστικών εργασιών μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων.

Επισημαίνεται ότι τα στοιχεία περιλαμβάνουν μόνο τις αναθέτουσες αρχές/φορείς που αναρτούν στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο, συνεπώς δεν περιλαμβάνονται τυχόν μεγάλες συμβάσεις φορέων που επιλέγουν να μη συμμορφώνονται στη σχετική υποχρέωση.
Παρά ταύτα η Αρχή εντοπίζει αύξηση 22% στους διαγωνισμούς που καταχωρήθηκαν στο ΚΗΜΔΗΣ το α΄εξάμηνο του 2015 σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2014, καταγράφοντας μια τάση αύξησης της χρήσης του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων από τους υπόχρεους.

Καταγραφή και διαγωνισμοί μέσω ΕΣΗΔΗΣ

Η στατιστική καταγραφή περιλαμβάνει και διαγωνισμούς που διενεργήθηκαν με ηλεκτρονικά μέσα στο αντίστοιχο εξάμηνο μέσω του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ), ήτοι 1.487 διαγωνισμούς, συνολικού προϋπολογισμού 667.195.786,25 ευρώ από 528 σε πλήθος μοναδικούς φορείς. Στο εν λόγω διάστημα σε συμβασιοποίηση κατέληξαν 227 διαγωνισμοί και υπεγράφησαν συμβάσεις αξίας 51.827.773,72 ευρώ.

Μεγαλύτερου προϋπολογισμού ηλεκτρονικός διαγωνισμός (26.229.767,68 ευρώ) διακηρύχθηκε για προμήθεια φαρμάκων από την Επιτροπή Προμηθειών Υγείας, ενώ ακολουθούν με φθίνουσα σειρά κατάταξης διαγωνισμοί προμήθειας ειδικών οχημάτων, εμβολίων, αγοράς υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων, επιβατικών μεταφορών, φύλαξης χώρων κ.ά.




Πηγή:  www.imerisia.gr/