Συνέντευξη Δημήτρη Αβραμόπουλου

 

 

Επίσημα δεν έχει τεθεί θέμα συζήτησης σχετικά με την αποβολή της Ελλάδας από το Σένγκεν, αλλά ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ συζητούν σχετικά με την μετάθεση των συνόρων της ΕΕ στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας.
Ποια είναι εν προκειμένω η θέση της Επιτροπής;

Η Επιτροπή δεν προτίθεται να αποκλείσει οποιονδήποτε από τον χώρο Σένγκεν. Αυτό από πρακτικής απόψεως δεν είναι καν δυνατό με βάση τους κανόνες του Σένγκεν. Θα σώσουμε τον χώρο Σένγκεν εφαρμόζοντας ακριβώς τους κανόνες του Σένγκεν. Και η Επιτροπή καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσει ότι όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, εφαρμόζουν σωστά τους κανόνες Σένγκεν, ώστε να μπορέσουμε να επιστρέψουμε στην κανονική λειτουργία της ελεύθερης κυκλοφορίας και του συστήματος Σένγκεν.

Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι η Συνθήκη Σένγκεν δεν ακυρώνονται, de facto, εάν τα κράτη μέλη αρχίζουν τη δημιουργία φρακτών στα σύνορά τους;

Πρώτα απ’ όλα: οι φράκτες δεν αποτελούν απάντηση.
Όπως είπα: η Επιτροπή καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να εξασφαλίσει ότι όλα τα κράτη μέλη εξακολουθούν να ενεργούν εντός του πλαισίου των κανόνων του Σένγκεν, ώστε να μπορέσουμε να διασφαλίσουμε και να διατηρήσουμε το χώρο Σένγκεν.
Το σύστημα Σένγκεν διαθέτει πολύ ευελιξία ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να ανταποκρίνονται σε εξελισσόμενες περιστάσεις. Οι κανόνες προβλέπουν την αντιμετώπιση συγκεκριμένων καταστάσεων με την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα στο σύνολο ή σε συγκεκριμένα τμήματα των εσωτερικών συνόρων αν υφίσταται απειλή για την εσωτερική ασφάλεια. Η συνεχής αύξηση του αριθμού των αφικνούμενων μεταναστών και προσφύγων οδήγησε ορισμένα κράτη μέλη στη λήψη έκτακτων μέτρων έσχατης ανάγκης, όπως η κατασκευή φρακτών και η προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Ο κώδικας συνόρων του Σένγκεν καθορίζει τις προθεσμίες για την επαναφορά των συνοριακών ελέγχων, ανάλογα με τον εξαιρετικό τους χαρακτήρα, και είναι δυνατή η παράταση μόνο υπό αυστηρά καθορισμένες προϋποθέσεις. Οι εν λόγω έλεγχοι θα πρέπει να αρθούν μετά την παρέλευση οκτώ μηνών, εκτός εάν το Συμβούλιο συστήσει την παράταση των συνοριακών ελέγχων πέρα της εν λόγω προθεσμίας επειδή θα έχουν διαπιστωθεί σοβαρές αδυναμίες που συνδέονται με τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων.
Στις 2 Φεβρουαρίου, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ανεπάρκειες που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο συνήθους αξιολόγησης της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων στην Ελλάδα συνιστούν σοβαρές ελλείψεις. Το Συμβούλιο εξετάζει τώρα τις σχετικές συστάσεις για την αντιμετώπιση των σοβαρών αυτών προβλημάτων. Στη συνέχεια η Ελλάδα θα διαθέτει, προθεσμία τριών μηνών για να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις, με την υποστήριξη της Επιτροπής και των οργανισμών της ΕΕ. Εάν οι συστάσεις δεν αντιμετωπιστούν επαρκώς εντός της εν λόγω προθεσμίας, η Επιτροπή μπορεί, ως έσχατη λύση, να εγκρίνει μέτρα για την παράταση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Αυτό δεν αποτελεί τιμωρία για την Ελλάδα, ούτε αφορά την εξαίρεση της Ελλάδας από το Σένγκεν. Πρόκειται για την αντιμετώπιση των ελλείψεων που έχουν διαπιστωθεί. Εξακολουθούμε να ελπίζουμε ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί και ότι οι ελλείψεις που διαπιστώνουμε σήμερα στα εξωτερικά σύνορα θα έχουν διορθωθεί ώστε να μην φτάσουμε σε αυτό το σημείο.

Ασκείται πίεση στην Ελλάδα, προκειμένου να καταβάλει μεγαλύτερες προσπάθειες για την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης, εξασκείται όμως ισότιμη πίεση στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ για να τηρήσουν το μέρος της συμφωνίας που αφορά τη μετεγκατάσταση (μέχρι στιγμής έχουν μετεγκατασταθεί μόνο 220 πρόσφυγες) και στην Τουρκία, η οποία αποτελεί ούτως ή άλλως το κλειδί στο προσφυγικό;

Είναι βέβαιο ότι γύρω μας ασκείται αρκετή πίεση. Η Επιτροπή υπενθυμίζει πάντα με συνέπεια σε όλα τα κράτη μέλη τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες τους — την προσφυγική κρίση δεν μπορούν και δεν θα πρέπει να την διαχειρίζονται μόνον οι χώρες πρώτης εισόδου όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.
Όλα τα κράτη μέλη δεσμεύονται από τις αποφάσεις για μετεγκατάσταση. Ο βραδύς ρυθμός μετεγκατάστασης οφείλεται εν μέρει στην έλλειψη συγκεκριμένων σημείων επαφής (για υγειονομικούς ελέγχους και ελέγχους ασφαλείας που είναι οι μόνοι λόγοι που ένα κράτος μέλος μετεγκατάστασης μπορεί να αρνηθεί να δεχθεί έναν υποψήφιο προς μετεγκατάσταση), και στην ανεπαρκή ικανότητα υποδοχής νέων αφίξεων στα κράτη μέλη υποδοχής. Οι καθυστερήσεις και οι απαγορευτικές προτιμήσεις όσον αφορά την ανακοίνωση και την καταχώρηση των διαθέσιμων θέσεων στα κράτη μέλη πρέπει να σταματήσουν. Γι' αυτό έστειλα σήμερα επιστολή προς τα κράτη μέλη για να τους υπενθυμίσω τις υποχρεώσεις τους με βάση τις δύο αποφάσεις και να απευθύνω έκκληση για την επιτάχυνση της εφαρμογής.
Όπως σωστά αναφέρατε, η υλοποίηση του κοινού σχεδίου δράσης ΕΕ-Τουρκίας θα αποτελέσει το κλειδί για την αναχαίτιση της εισροής των παράνομων μεταναστών κατά τις επόμενες εβδομάδες και μήνες. Επιτρέψτε μου ωστόσο να σας υπενθυμίσω ότι η Τουρκία έχει ήδη αναλάβει μεγάλη ευθύνη, φιλοξενώντας περισσότερους από 2 εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες στο έδαφός της — και για αυτό θα πρέπει να επαινέσουμε την Τουρκία. Βεβαίως, η Τουρκία πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε, μεταξύ άλλων μέσω της εντατικοποίησης των χερσαίων επιχειρήσεων για την πρόληψη των παράτυπων εξόδων. Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να βελτιώσει την εφαρμογή της διμερούς συμφωνίας επανεισδοχής με την Ελλάδα. Από την πλευρά της ΕΕ, θα πρέπει να παρασχεθεί το συντομότερο δυνατό βοήθεια μέσω της πρόσφατα δημιουργηθείσας διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία.

Πώς είναι δυνατόν για μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα να αντιμετωπίσει δύο κρίσεις, την προσφυγική και την χρηματοπιστωτική κρίση, ταυτόχρονα; Μήπως θα πρέπει να χαλαρώσει κάπως η πίεση στην Αθήνα σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος, ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να αντιμετωπίσει την προστασία των συνόρων;

Όπως έχει αναφερθεί και συμφωνηθεί κατ' επανάληψη, τα μέτρα για το χρέος θα εξεταστούν μόνο μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.
Η Επιτροπή έχει ήδη κινητοποιήσει τον προϋπολογισμό της ΕΕ κατά πρωτοφανή τρόπο διαθέτοντας πάνω από 10 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Για παράδειγμα, η ενίσχυση της χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης, είχε ως αποτέλεσμα να διατεθεί το 2015 ποσό ύψους 174 εκατ. ευρώ. το ποσό αυτό διατέθηκε ταχέως και είχε χρησιμοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του έτους. Το 2016, έχει ήδη διατεθεί ποσό 161 εκατ. ευρώ. Περίπου 146 εκατ. ευρώ έχουν διατεθεί υπέρ της Ελλάδας ως χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης. Από τον προϋπολογισμό της ΕΕ διατίθενται 640 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της μετεγκατάστασης και χρηματοδοτείται ένα πρόγραμμα 80 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της ικανότητας υποδοχής για τη στέγαση των μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα με στόχο να επιτευχθεί ο συμφωνηθείς στόχος για 50.000 επιπλέον θέσεις.
Η Επιτροπή είναι εδώ για να στηρίξει την Ελλάδα.
Οι φράχτες από συρματοπλέγματα και η ξενοφοβία δεν καταστρέφουν άραγε τις θεμελιώδεις ευρωπαϊκές μας αξίες; Φαίνεται ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει την προσφυγική κρίση σαν να ήταν απλώς ένα θέμα προστασίας των συνόρων και όχι ένα ανθρωπιστικό ζήτημα, δίδοντας μεγαλύτερη προτεραιότητα στη δημιουργία στρατοπέδων που ξυπνούν φοβερές μνήμες και λιγότερη στην προσπάθεια επίτευξης ειρήνης στη Συρία.
Eπί χρόνια κατεδαφίζαμε τείχη και φράκτες – και γι αυτό δεν θα πρέπει να τους ξαναστήνουμε. Και ταυτόχρονα, τα τείχη και οι φράχτες δεν θα εμποδίσουν τον κόσμο να αναζητεί απεγνωσμένα ένα ασφαλές καταφύγιο. Το μόνο που θα πετύχουν θα είναι η εκτροπή των ροών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει νομική και ηθική υποχρέωση, καθώς και μια ιστορική ευθύνη να παρέχει προστασία σε όσους τη χρειάζονται. Η αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης είναι εξίσου μια ανθρωπιστική επιταγή όπως είναι και ένα ζήτημα διαχείρισης των συνόρων.
Η πρώτη προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η διάσωση στη θάλασσα. Οι ενέργειες της ελληνικής ακτοφυλακής ήταν καθοριστικής σημασίας για τη διάσωση ανθρώπινων ζωών, με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά τη διάρκεια του 2015, στο πλαίσιο των κοινών επιχειρήσεων του Frontex στη Μεσόγειο («Τρίτων») και στο Αιγαίο («Ποσειδών») διασώθηκαν πάνω από 250.000 άτομα.
Υπάρχουν δύο βασικά ζητήματα που πρέπει να γίνονται σεβαστά όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ και τα κράτη μέλη μεταχειρίζονται τους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Και έχουμε κανόνες σε επίπεδο ΕΕ που εξασφαλίζουν ότι η αξιοπρέπεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα των μεταναστών γίνονται πάντα σεβαστά. Το πρώτο ζήτημα αφορά την πρόσβαση στο σύστημα ασύλου και στην ευκαιρία υποβολής αιτήματος για διεθνή προστασία – και αυτό πρέπει να γίνεται γρήγορα, αποτελεσματικά και να προσφέρει την ευκαιρία να εξεταστεί κάθε περίπτωση με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, συμπεριλαμβανομένων των κατάλληλων διαδικασιών προσφυγής. Το δικαίωμα μη επαναπροώθησης αποτελεί θεμελιώδη αρχή του δικαίου της Ένωσης και πρέπει πάντα να προστατεύεται. Το δεύτερο ζήτημα αφορά τους όρους με τους οποίους θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όλοι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες. Τα βασικά πρότυπα πρέπει να εξασφαλίζουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας όλων των ανθρώπων.
Η αποκατάσταση της εύτακτης διαχείρισης των συνόρων για των διαδρομών της Ανατολικής Μεσογείου και των Δυτικών Βαλκανίων είναι ουσιαστικής σημασίας. Δεν θα πρέπει να αφήνουμε τους ανθρώπους να διασχίζουν παγωμένους ποταμούς ή να κοιμούνται στα χωράφια. Η ορθή διαχείριση των συνόρων προϋποθέτει ότι όλες οι νέες αφίξεις καταχωρούνται και διοχετεύονται είτε σε εθνικές διαδικασίες χορήγησης ασύλου, είτε σε διαδικασίες μετεγκατάστασης είτε τέλος σε διαδικασίες επιστροφής.

Η  συνέντευξη του κ.Αβραμόπουλου δόθηκε στον ιστότοπο  News247