Δυο γάιδαροι μαλώνανε (με περίσσιο θράσος), σε ξένο αχυρώνα

Με «συγκρατημένη» αυτοκριτική διάθεση, αλλά ασυγκράτητη κριτική για όλους τους άλλους, κυρίως τους επόμενους από αυτούς, ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης καταθέτει τη δική του άποψη για την πορεία της Ελλάδας στη Μεταπολίτευση.



Ο κ. Σημίτης, στο δικό του άρθρο που εμπεριέχεται στο αφιέρωμα της εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής για τα 40 χρόνια της Μεταπολίτευσης αναφέρει μεταξύ άλλων:

«Η σταθεροποίηση της οικονομίας, η επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, η αύξηση των επενδύσεων ήταν ο κύριος στόχος της περιόδου 1993-2004. Η Ελλάδα πέτυχε το διάστημα αυτό τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από το 1974 και μετά, καλύτερους μάλιστα από τους ευρωπαϊκούς, και πρωτόγνωρο ύψος επενδύσεων. Η αναβάθμιση της διεθνούς θέσης της χώρας επιδιώχθηκε κυρίως το 1974-1981 με την ένταξη στην ΕΟΚ, το 1981-1985 με την εναρμόνιση προς τους κοινοτικούς κανονισμούς και το 1996-2003 με την ένταξη στην ΟΝΕ, την εισαγωγή του ευρώ, την ένταξη της Κύπρου στην Ένωση και τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Οι στόχοι αυτοί πραγματοποιήθηκαν.»

Κομψά, κάνει τη δική του αυτοκριτική, σημειώνοντας: «Υπήρχαν, βέβαια, πολλές προσπάθειες κατά τη διάρκεια των ετών 1974-2004 που είτε δεν ολοκληρώθηκαν είτε δεν απέδωσαν είτε και ματαιώθηκαν. Ο έλεγχος της διαφθοράς, η ανεπάρκεια της διοίκησης, η υπέρβαση της πελατειακής πολιτικής, η αναμόρφωση του ασφαλιστικού, είναι παραδείγματα προσπαθειών που δεν είχαν τα επιθυμητά αποτελέσματα.»

Και χρησιμοποιεί βαριές εκφράσεις για τον Γιώργο Παπανδρέου, που κέρδισε τις εκλογές το 2009:

«Η αναπτυξιακή προσπάθεια σε μια χώρα όπως η Ελλάδα πρέπει να είναι σχεδιασμένη, επίμονη και συνεχής. Τα διαλείμματα, τα πισωγυρίσματα, η τακτική του «βλέποντας και κάνοντας» αποτέλεσαν τη σημαντικότερη αιτία της ανατροπής όσων είχαν επιτευχθεί και της κρίσης που ακολούθησε. Καθοριστικά συνέβαλε και η αμεριμνησία του ΠΑΣΟΚ από το 2007 και μετά. Αγνόησε σκόπιμα την οικονομική πραγματικότητα. Όταν ανέλαβε την κυβέρνηση το 2009 απροετοίμαστο, αναποφάσιστο και αλαζονικό, επέτεινε τον εκτροχιασμό.

Η οικονομική κρίση δεν ήταν αναπόφευκτο προϊόν της μεταπολίτευσης. Ήταν αποτέλεσμα των πολιτικών χειρισμών μετά το 2004. Τα κόμματα αδιαφόρησαν από τότε για την υστέρηση της χώρας, τις συνέπειές της, την ανάγκη να συνεχιστεί η σύγκλιση προς την Ευρωζώνη. Στράφηκαν κυρίως στην ενίσχυση της εξουσίας τους με οποιοδήποτε μέσο και με όποιο αποτέλεσμα ήθελε να προκύψει. Άνθησε έτσι ανεμπόδιστα η λαϊκιστική πολιτική και η αποφυγή του πολιτικού κόστους. Ο εκτροχιασμός ήταν η αδήριτη συνέπεια.»

Οι βασικές αιτίες της κρίσης, είναι κατά τον κ. Σημίτη τα εξής:

Υπάρχουν πρακτικές που χαρακτήριζαν για εκατό και πλέον χρόνια τη χώρα και εξακολουθούν να καθορίζουν την ελληνική κοινωνία παρότι συντελούν στην υστέρησή της. Είναι αποδεκτές από τους ψηφοφόρους. Τις ενέκριναν και τις επιδοκίμασαν σε όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης.

1. Η ακραία αντιπαλότητα μεταξύ των ελληνικών κομμάτων. Επηρεάζει αρνητικά τις προσπάθειες για μεταρρύθμιση και βελτίωση των θεσμών. Νέοι θεσμοί επιζούν με περιπέτειες και αμφισβητούνται συνεχώς από την κάθε αξιωματική αντιπολίτευση. Ακραίο παράδειγμα ασυνέχειας και αντιπαλότητας ήταν η καταπολέμηση των Μνημονίων από τη Νέα Δημοκρατία το 2010 και η πλήρης αποδοχή τους από τον κ. Σαμαρά το 2012. Οταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατάργησε την αναφορά του θρησκεύματος στα δελτία ταυτοτήτων, η Νέα Δημοκρατία αντιτάχθηκε έντονα σ’ αυτήν τη ρύθμιση. Δήλωσε ότι, όταν έρθει στην εξουσία, θα διενεργήσει δημοψήφισμα για το θέμα. Δημοψήφισμα δεν έγινε όταν ανέλαβε την κυβέρνηση το 2004.
2. Η πελατειακή νοοτροπία και ο τρόπος προσλήψεων στο Δημόσιο. Το 1995 το ΠΑΣΟΚ καθιέρωσε την πρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων με διαγωνισμό. Από το 1996 και μετά εφαρμόστηκε αυστηρά ο κανόνας. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας το 2004 καθιέρωσε τόσες εξαιρέσεις και αλλαγές, ώστε αναίρεσε τον κανόνα. Τώρα ισχύει και πάλι αυστηρά, διότι λόγω της κρίσης γίνονται ελάχιστες προσλήψεις.
3. Οι συντεχνιακές πρακτικές. Παράδειγμα: Κοινωνικές ομάδες και κοινωνικές οργανώσεις είχαν εξασφαλίσει ασκώντας πολιτική πίεση φόρους προς όφελός τους. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ζήτησε από την Ελλάδα να καταργήσει τους φόρους υπέρ τρίτων. Χρειάστηκε περίπου ένας χρόνος για να καταγραφούν οι φόροι υπέρ τρίτων που είναι τώρα σε ισχύ. Η κατάργησή τους έχει προχωρήσει μόνον μερικά. Σύμφωνα με την «Οικονομική Καθημερινή» της 6.7.2014, κάθε πολίτης, όταν εκδίδει διαβατήριο, καταβάλλει ακόμη 4,60 ευρώ στον Οργανισμό Αγροτικών Ασφαλίσεων. Κατά την αγορά χαρτιού για φωτοτυπίες, πληρώνεται φόρος 4% επί της αξίας του στους οργανισμούς προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας.
4. Ο υπερσυγ-κεντρωτισμός. Για σχεδόν όλες τις κρατικές αποφάσεις χρειάζεται μια πληθώρα υπογραφών από διάφορους υπευθύνους. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται κάθε υπουργείο να έχει λόγο, να κάνει χάρες για πολιτικούς σκοπούς, να προλαβαίνει μια πολιτικά άσκοπη για το κόμμα απόφαση. Ο υπερσυγ-κεντρωτισμός αυτός δεν καταργείται εύκολα. Προκύπτει από τις αποφάσεις της διοίκησης και τις πρακτικές των υπαλλήλων που δεν θέλουν να έχουν ευθύνες. Η αποκέντρωση συναντά δυσκολίες λόγω του χαμηλού επιπέδου των υπαλλήλων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της εκτεταμένης διαφθοράς.
5. Ο λαϊκισμός. Η Νέα Δημοκρατία χρησιμοποίησε πριν από τις εκλογές του 2004 το σύνθημα «ο Σημίτης έδωσε ό,τι είχε να δώσει», υπονοώντας ότι η ίδια θα έκανε νέες παροχές. Πράγματι διόρισε χιλιάδες υπαλλήλους, κατήργησε φόρους, έδωσε παράνομες αγροτικές επιδοτήσεις και πολλά άλλα. Αποτέλεσμα ήταν η κρίση. Ο Γ. Παπανδρέου διαβεβαίωσε πριν από τις εκλογές του 2009 ότι λεφτά υπάρχουν. Καθυστέρησε να πάρει μέτρα. Αποτέλεσμα ήταν η επέμβαση της Ευρωζώνης. Ο διαδεδομένος λαϊκισμός που επιβάλλει έναν ανειλικρινή λόγο είναι ένα μόνιμο εμπόδιο που καθιστά αδύνατους σχεδιασμούς και ματαιώνει την αναγκαία συνέχιση μιας προσπάθειας ώστε να αποδώσει.