Οταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έσκυβε πάνω από τον τάφο του Φιλίππου, στη Βεργίνα

Ένα πρωινό της 24ης Νοεμβρίου 1977 ο Μανόλης Ανδρόνικος κάνει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) την ανακοίνωση μιας ανακάλυψης που συγκίνησε το πανελλήνιο και τη διεθνή κοινότητα...


 «Στηριγμένος σε ισχυρές αρχαιολογικές ενδείξεις, νομίζω πως έχω το δικαίωμα να πω ότι ο μεγάλος μακεδονικός τάφος μπορεί να ανήκει στον Φίλιππο Β'».


Μέσα στη σαρκοφάγο υπήρχε μια ολόχρυση λάρνακα.

Πριν από την ανακοίνωση στο ΑΠΘ, ο Ανδρόνικος είχε κάνει δύο τηλεφωνήματα. Στον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας  Κωνσταντίνο Τσάτσο.



Η ανασκαφή στη Βεργίνα είναι πανεπιστημιακή, χρηματοδοτείται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συνομιλητής του Ανδρόνικου είναι, πέραν του πανεπιστημίου, η αρμόδια ΙΣΤ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, και συγκεκριμένα η επικεφαλής της, η αείμνηστη αρχαιολόγος Μαίρη Σιγανίδου.

Η μεταφορά της λάρνακας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης γίνεται αθόρυβα με ένα μικρό κονβόι τριών αυτοκινήτων που ξεκίνησε από τη Βεργίνα με προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Στο ένα είναι ο Ανδρόνικος -μεταφέρει τη λάρνακα με το αυτοκίνητό του- στο δεύτερο η αρχαιολόγος Μαίρη Σιγανίδου και στο τρίτο συνεργάτες-μέλη της ομάδας του. Ο Ανδρόνικος σκέφτηκε να ενημερώσει τη Χωροφυλακή Βέροιας, αλλά τελικά δεν το έκανε φοβούμενος «διαρροές».



Κάποια στιγμή, μετά και την επίσημη ανακοίνωση από τον Ανδρόνικο, ο Καραμανλής αποφασίζει να δώσει επιπλέον χρήματα, να στηρίξει με περισσότερους πόρους την ανασκαφή, κατανοώντας ότι δεν επαρκούν οι 150-200.000 δρχ. της χρηματοδότησης από το ΑΠΘ.

Λίγους μήνες αργότερα, το 1978, κι ενώ ετοιμάζεται η έκθεση των ευρημάτων στο μουσείο, ο Καραμανλής προγραμματίζει επίσκεψη στη Βεργίνα. Στις 20 Ιουνίου 1978, σεισμός μεγέθους 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ «χτυπά» τη Θεσσαλονίκη, αφήνοντας πίσω του θύματα. Μέσα σε κλίμα πανικού, η Κατερίνα Ρωμιοπούλου, διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, προσπαθεί να στήσει την έκθεση, ενώ τα ευρήματα είναι ακόμη στις αποθήκες.

Ο Καραμανλής φθάνει με ελικόπτερο, σχεδόν ινκόγκνιτο, χωρίς φασαρία, και ξεναγείται από τον Ανδρόνικο. Μάλιστα, ο Ανδρόνικος βρίσκει την ευκαιρία να αναφερθεί και στην ανασκαφή στο Δίον, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Δημήτρης Παντερμαλής -νυν διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης- επίσης πανεπιστημιακή, λέγοντας στον Καραμανλή: «Κύριε πρόεδρε, κι αυτή είναι μία πολύ σημαντική ανασκαφή και έχει ανάγκη στήριξης».

ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΠΟΛΗ

Η Περσεφόνη είναι το τρίτο πρόσωπο του εντυπωσιακού ψηφιδωτού δαπέδου με τον γενειοφόρο αρματηλάτη και τον ψυχοπομπό Ερμή που αποκαλύφθηκε στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης.

Η γυναικεία μορφή φορά λευκό χιτώνα και έχει υψωμένο το αριστερό της χέρι προς τα πάνω, κάτι που οδηγεί τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι η σκηνή που αναπαριστά το ψηφιδωτό αποδίδει την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Υπενθυμίζεται πως οι διαστάσεις του ψηφιδωτού είναι 4,5 Χ 3 μέτρα.

Το ψηφιδωτό μετά την αποκάλυψη πλύθηκε με ειδικό τρόπο και έγινε αμέσως επικάλυψη με φύλλα φελιζόλ. Από πάνω μπαίνει ειδικό δάπεδο ώστε να μπορούν οι αρχαιολόγοι να προχωρούν στα ενδότερα του τάφου. Το ψηφιδωτό είναι πανομοιότυπο με τη ζωγραφική αναπαράσταση που είχε αποκαλυφθεί στη Βεργίνα.

Μετά και τη σημερινή αποκάλυψη, αποδεικνύεται ότι ο γενειοφόρος δαφνοστεφανομένος άνδρας είναι ο Πλούτωνας και όχι ο ένοικος του τάφου στην Αμφίπολη. Πανομοιότυπες απεικονίσεις παρουσιάζονται και σε άλλα αρχαιολογικά ευρήματα και είναι γνωστά ως «Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα».





Το δελτίο Τύπου του υπουργείου Πολιτισμού για την Περσεφόνη

«Συνεχίζεται η ανασκαφική εργασία στον λόφο Καστά, από την ΚΗ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Αφαιρούνται από τον λόφο οι επιχώσεις και τα μπάζα της ανασκαφής Λαζαρίδη. Έχει ήδη ολοκληρωθεί η αφαίρεση στη δυτική πλευρά και συνεχίζονται οι εργασίες πίσω και ανατολικά από τη θόλο.

Σήμερα που αφαιρέθηκαν και τα τελευταία στρώματα χωμάτων από την ανατολική πλευρά του ψηφιδωτού, αποκαλύφθηκε η τρίτη μορφή της παράστασης, πίσω από τον γενειοφόρο άνδρα, ο οποίος -εκτός από το στεφάνι- φοράει και κόκκινο ιμάτιο.

Πρόκειται για γυναικεία νεανική μορφή, με κόκκινους ανεμίζοντες βοστρύχους, η οποία φοράει λευκό χιτώνα που συγκρατείται με κόκκινη λεπτή ταινία στο ύψος του στήθους. Φέρει κόσμημα στον καρπό του αριστερού της χεριού. Είναι προφανές ότι πρόκειται για τη μυθολογική παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, με την παρουσία του θεού Ερμή ως ψυχοπομπού, όπως είθισται σε ανάλογες αναπαραστάσεις (φωτό 1, 2, 3).

Είναι εκπληκτική η παράσταση όχι μόνον για τον χρωματικό της πλούτο, αλλά και για την τέλεια εκτέλεση του σχεδίου. Στην παράσταση του ψηφιδωτού παρουσιάζεται και η τρίτη διάσταση, ιδιαίτερα στην απεικόνιση του ψυχοπομπού και της Περσεφόνης. Είναι φανερό ότι η παράσταση παραπέμπει και στην αντίστοιχη της αρπαγής της Περσεφόνης, στον λεγόμενο "Τάφο της Περσεφόνης", στο βασιλικό νεκροταφείο των Αιγών.

Όμως η παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης στις Αιγές είναι τοιχογραφία. Εδώ, για πρώτη φορά απαντάται σε βοτσαλωτό ψηφιδωτό σε ταφικό μνημείο.

Οι διαστάσεις του ψηφιδωτού δαπέδου είναι 4,5 Χ 3 μέτρα.

Με την αποκάλυψη του ψηφιδωτού δαπέδου δόθηκε η δυνατότητα και για την τελική υποστύλωση του επιστυλίου των Καρυατίδων. Φυσικά, έχουν ήδη ξεκινήσει οι εργασίες προστασίας του ψηφιδωτού, οι οποίες συνίστανται:

α. Επικάλυψη με φύλλα φελιζόλ
β. Και πάνω από αυτά ξύλινη επένδυση

Σε ύψος 40 εκ. πάνω από την ξύλινη επένδυση θα μπει το δάπεδο πρόσβασης για τον τέταρτο χώρο, το οποίο θα στηριχτεί στην τρίτη σειρά αντιστήριξης.

Με την τομή που έγινε στο κατεστραμμένο τμήμα του ψηφιδωτού διαπιστώθηκαν οι συνθήκες έδρασης του δαπέδου που είναι οι εξής: Κονίαμα 8-10 εκατοστών ως υπόβαση του ψηφιδωτού, πιο κάτω έχουμε στρώση από κροκάλες πάχους 10-12 εκατοστά, οι οποίες εδράζονται στο φυσικό έδαφος, υπό μορφή σκληρής αργιλώδους άμμου.

Στον τέταρτο χώρο, ήτοι στον τρίτο θάλαμο, έχει ολοκληρωθεί η υποστύλωση. Δεν προχώρησαν οι ανασκαφικές εργασίες, επειδή η ομάδα ασχολήθηκε με την αποκάλυψη του ψηφιδωτού».

Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα που βρέθηκε σε τάφο στη Βεργίνα -Είναι τοιχογραφία και όχι ψηφιδωτό











Πηγή