Θα γλυτώσουμε ποτέ από τα Capital Controls?

Χαλάρωση, σε πολύ μεγάλο βαθμό, των capital controls αναμένεται προς το τέλος του χρόνου όσον αφορά τα εμβάσματα στο εξωτερικό από επιχειρήσεις.

Η αρχική συμφωνία των θεσμών και της κυβέρνησης ήταν η πλήρης απελευθέρωση της κίνησης του χρήματος προς το εξωτερικό, με στόχο να τονωθεί η επιχειρηματικότητα και να μην υπάρχουν καθυστερήσεις εγκρίσεων για τα εμβάσματα κ.λπ.

Ωστόσο οι θεσμοί εκτίμησαν ότι έτσι θα άνοιγε μία «τρύπα». Εκτίμησαν δηλαδή ότι με την απελευθέρωση των επιχειρηματικών πληρωμών θα έβρισκαν τρόπο οι «φίλοι και γνωστοί» κάθε επιχείρησης να βγάλουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό για να τα... σώσουν. Έτσι, αποφάσισαν να χαλαρώσουν πολύ τα κριτήρια, αλλά να μην τα βγάλουν τελείως για τις επιχειρήσεις και ανοίξουν μία νέα πληγή στο σύστημα.

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα χαλαρώσουν στον ίδιο βαθμό οι συναλλαγές στην εσωτερική αγορά για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Το αντίθετο μάλιστα συμβαίνει. 

Οι παράγοντες

Για τους περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων στο εσωτερικό, το χρονοδιάγραμμα είναι άγνωστο και εξαρτάται από τρεις βασικούς παράγοντες, για τους οποίους επιβλήθηκαν τα capital controls στις 27 Ιουνίου 2015.

Ο πρώτος παράγοντας αφορά την ομαλοποίηση της κατάστασης στη λειτουργία τόσο της οικονομίας όσο και της πολιτικής. Η ανάκτηση δηλαδή της εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών στη χώρα και το τραπεζικό της σύστημα αποτελεί το κυρίαρχο ζητούμενο για το αν θα αρθούν ή θα χαλαρώσουν σε μεγάλο βαθμό οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων. 

Προς το παρόν σύσσωμη η ελληνική κοινωνία και ο επιχειρηματικός κόσμος διερωτώνται «πότε θα βγουν τα capital controls» για να μπορέσουν να πάρουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες. Αυτό σημαίνει ότι, αν σήμερα απελευθερώνονταν οι περιορισμοί στις κινήσεις κεφαλαίων, θα γινόταν «bank run». Δηλαδή θα έφευγαν μαζικά τα κεφάλαια από τις τράπεζες λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης των καταθετών προς τις τράπεζες και τη χώρα και θα κινδύνευε το τραπεζικό σύστημα με κατάρρευση.

Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης από τους Έλληνες καταθέτες είναι μία χρονοβόρα διαδικασία. Για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης θα πρέπει πρώτα να επανέλθει σε κανονική πορεία η χώρα και να εμπεδωθεί από τους καταθέτες ότι το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας είναι σταθερό και δεν κινδυνεύουν από «κούρεμα» οι καταθέσεις. 

Ο δεύτερος παράγοντας αφορά την αξιοποίηση των υποχρεωτικών ηλεκτρονικών συναλλαγών για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Γι’ αυτό δεν αναμένεται για αρκετό καιρό ακόμη μια μεγάλη αύξηση του ορίου αναλήψεων. Η άρση των περιορισμών στις κινήσεις κεφαλαίων αλλά και η αύξηση του ορίου αναλήψεων βοηθούν την κυκλοφορία του μαύρου χρήματος.

Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές είναι ο μεγαλύτερος «εχθρός» της φοροδιαφυγής. Τις τελευταίες δεκαετίες η πάταξη της φοροδιαφυγής ήταν αναπόσπαστο κομμάτι των προγραμμάτων των ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά και το σύνηθες αντιπολιτευτικό επιχείρημα. Όμως ούτε πολιτική βούληση υπήρχε, αλλά ούτε και η κουλτούρα πληρωμών από τους Έλληνες πολίτες βοηθούσε. 

Για την ακρίβεια έρευνες αναφέρουν ότι οι πολίτες της χώρας δεν θεωρούν πως κάνουν κάτι μεμπτό όταν δέχονται να τους κόψουν τον ΦΠΑ και να μην πάρουν απόδειξη, αν και εκείνη τη στιγμή φοροδιαφεύγουν και τα δύο μέρη. Το θεωρούν φυσιολογικό, διότι παίρνουν το προϊόν σε χαμηλότερη τιμή. Αυτό έχει αποτέλεσμα στη χώρα μας να υπάρχουν εκατομμύρια πολίτες που φοροαποφεύγουν. Αυτό εκτιμά το υπουργείο Οικονομικών ότι είναι το κύριο πρόβλημα. 

Αυτός είναι ο τρίτος παράγοντας και σχετίζεται με την πρόθεση της κυβέρνησης και των δανειστών της χώρας να αλλάξουν την κουλτούρα πληρωμών των Ελλήνων μέσω της υποχρέωσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι για να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή κουλτούρας θα γίνουν και επικοινωνιακές ενέργειες. Την ευθύνη του περιεχομένου αυτών των ενεργειών θα έχει η Γενική Γραμματεία Εσόδων, λένε πηγές.

Περιορισμοί

Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι επί δύο χρόνια θα υπάρχουν οι περιορισμοί έτσι όπως αυτή τη στιγμή τους υφίστανται οι καταθέτες, φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις. Τουναντίον, όσο η δημοσιονομική προσαρμογή επιτυγχάνεται και παράλληλα υλοποιούνται οι μεταρρυθμίσεις, τόσο το σύστημα θα χαλαρώνει. Ωστόσο, οι συναλλαγές θα γίνονται ηλεκτρονικά σε υποχρεωτική βάση. 

Η ανάληψη απεριόριστων μετρητών από τα γκισέ των τραπεζών θα αργήσει να έρθει... Αυτό τονίζουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου, ενώ οικονομικοί αναλυτές σημειώνουν ότι η αξιοπιστία και η ρευστότητα παραμένουν αδύναμες. «Δεν βρισκόμαστε στο τέλος του δρόμου, είμαστε ακόμη στην αρχή», τονίζουν χαρακτηριστικά.

Θυμίζουμε επίσης ότι ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Στουρνάρας δήλωσε πριν από περίπου δύο μήνες ότι δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα για την άρση των capital controls και πρόσθετε ότι «ο περιορισμός στην κίνηση κεφαλαίων θα αρθεί με την προϋπόθεση ότι θα ξεκινήσει η ανάκαμψη της οικονομίας και εφόσον επιστρέψουν οι καταθέσεις στις τράπεζες».

Τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι «όσο παραμένουν τα capital controls, οι καταθέσεις δεν πρόκειται να επιστρέψουν, ενώ, αν αρθούν, με την αβεβαιότητα που δημιουργεί η καθυστέρηση της αξιολόγησης, θα αδειάσουν οι τραπεζικοί λογαριασμοί».

Συνεπώς, τα capital controls ήρθαν για να μείνουν...

(Με πληροφορίες από το "ΠΟΝΤΙΚΙ")