Πώς μεγαλώνουμε παιδιά με αυτοεκτίμηση;

Τα πρώτα βήματα της αυτοεκτίμησης

Από ποια ηλικία και μετά μπορούμε να μιλήσουμε για αυτοεκτίμηση; Ένα μωρό που το περιμένουν οι γονείς του γεμάτοι χαρά θα αποκτήσει πολύ πιο ανεπτυγμένη αυτοεκτίμηση από ένα άλλο. Όταν ο γονιός είναι χαμογελαστός και φροντίζει με χαρά το μωρό, είναι σίγουρο πως χτίζει τις βάσεις που του χρειάζονται, για να έχει αργότερα...

ικανοποιητική αυτοεκτίμηση.

Από τον ψυχοθεραπευτή Christophe Andre

Η αυτοεκτίμηση διαπλάθεται μαζί με την συνείδηση, αποτελεί συστατικό της. Στα 8 του χρόνια το παιδί έχει πια διαμορφώσει τον ψυχικό του κόσμο, κι έτσι μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας. Είναι σε θέση να προσδιορίσει τα χαρακτηριστικά του- τόσο τα σωματικά όσο και εκείνα της ιδιοσυγκρασίας του-και να περιγράψει τα συναισθήματά του. Αντιλαμβάνεται το κομμάτι εκείνο του εαυτού που εξακολουθεί να παραμένει σταθερό, συνειδητοποιεί ότι είναι ο ίδιος άνθρωπος που βιώνει διαφορετικές εμπειρίες ζωής. Σιγά σιγά αρχίζει να σχηματίζεται και η εικόνα των άλλων για εκείνο, εικόνα πάνω στην οποία θα στηριχτεί η μελλοντική του αυτοεκτίμηση.

Βέβαια, στην πράξη, οι βάσεις έχουν τεθεί πολύ νωρίτερα, στην πρώιμη ηλικία, τότε που δεν μπορούσε ακόμα να γίνει αντικείμενο έρευνας. Γι’ αυτό και οι γονείς αντιλαμβάνονται πολύ νωρίτερα τη μελλοντική αυτοεκτίμηση του παιδιού τους.

Το παιδί προσπαθεί να ευχαριστήσει τη μαμά.

Η Σελέστ, 9 μηνών μόλις ανακάλυψε ότι το παιχνίδι που της έφεραν για τα Χριστούγεννα βγάζει ήχο μόλις το πατήσει. Βλέπει πως η μητέρα της γελά, κι έτσι το επαναλαμβάνει πολλές φορές, γελώντας και εκείνη. «Είναι πολύ περήφανη γι’ αυτό που κάνει», λέει η μητέρα της.

Μπορούμε να το θεωρήσουμε ως μια πρώτη εκδήλωση αυτοεκτίμησης; Η Σελέστ δεν έχει ακόμα συνείδηση για τις πράξεις της. Όταν ρωτάμε τη μητέρα για την αυτοεκτίμηση των παιδιών της, εκείνη μας απαντά:

«Αν έχουν αυτοεκτίμηση τα παιδιά μου; Μα σ’ αυτή την ηλικία δεν έχουν ακόμα δική τους. Εξαρτώνται από την εκτίμηση που εγώ τους δείχνω.

Για να μπορέσουμε, λοιπόν, να μιλήσουμε για αυτοεκτίμηση ενός παιδιού, θα πρέπει να έχει αποκτήσει πρώτα μια στοιχειώδη αυτονομία απέναντι στους γονείς του.

Τα πρώτα κατορθώματα ενός παιδιού.

Η Λουίζα, 3 χρονών, κατάφερε για πρώτη φορά να οδηγήσει μόνη της το περιστρεφόμενο αλογάκι. Μέχρι τώρα, κοιτούσε τα μεγαλύτερα παιδιά που το έκαναν. Δε δοκίμασε αμέσως μόνη της, και την πρώτη φορά που το έκανε απέτυχε. Τώρα που τα κατάφερε, κοιτάζει γεμάτη υπερηφάνεια τους γονείς, τη μεγαλύτερη αδερφή της κι όλους εκείνους που στέκονται και κοιτούν. Όταν παίρνει το εισιτήριο για ν’ ανέβει μόνη της, δεν το χρησιμοποιεί πάντα, το φυλάει για να το δείξει στους άλλους σαν έπαθλο. Όταν κατεβαίνει απ’ τ’ αλογάκια όλοι της λένε «μπράβο», όπως σ’ έναν ποδοσφαιριστή που πέτυχε γκόλ. Νιώθει να ‘χει ανέβει η αυτοεκτίμησή της, όλο το απόγευμα συνεχίζει να έχει καλή διάθεση, έχει αλλάξει η συμπεριφορά της: είναι πιο ήρεμη, πιο κοινωνική με τ’ άλλα παιδιά, έχει αποκτήσει μεγαλύτερη ανεξαρτησία απέναντι στους γονείς της απ’ ότι πριν.

Η αυτοεκτίμηση ενός παιδιού επηρεάζεται πολύ από τα κατορθώματά του, μπορούμε μάλιστα να διακρίνουμε και διαφορετικές βαθμίδες αυτοεκτίμησης, όταν συναρμολογεί ένα παζλ μέσα στο σπίτι, ανεβαίνει το ηθικό του, όταν όμως καταφέρνει κάτι έξω απ’ το σπίτι, όπως να κατρακυλήσει από μια ψηλή τσουλήθρα, τότε νιώθει να ‘χει κατορθώσει κάτι πολύ πιο σπουδαίο. Ακόμα σπουδαιότερο, βέβαια είναι να κερδίσει σ’ ένα αγώνισμα.

Το παιδί διεκδικεί τη θέση του

Μετά τα 3-4 χρόνια του, το παιδί αρχίζει να ενδιαφέρεται για την αποδοχή του από τους άλλους. Στη διαδικασία αυτή παίζει μεγάλο ρόλο η αυτοεκτίμηση, όπως θα δούμε εξετάζοντας την περίπτωση Μαριόν. Μόλις έγινε 3 ετών, άρχισε να αναρωτιέται αν είναι όμορφη μ’ αυτές τις μπούκλες που είχε και να ρωτά συνεχώς τους γονείς της. Την ίδια περίοδο, έκλαιγε συχνά γιατί νόμιζε πως δεν την αγαπούσαν οι φίλες της. Αν και ούτε οι γονείς ούτε οι η αδελφή της ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για το ντύσιμο τους, η Μάριον στα 3-4 χρόνια της περνούσε ώρες ολόκληρες μπροστά στο καθρέπτη, λέγοντας στους άλλους:

«Η Βανίνα είπε ότι θα φορέσει σήμερα το καλό της φουστάνι, πρέπει λοιπόν κι εγώ να είμαι όμορφη».

Το παιδί κάνει προσπάθειες ν ‘ αναγνωριστεί η αξία του

Από μικρή ηλικία αρχίζει ν’ αποζητά την αποδοχή των άλλων. Στην ηλικία των 6-8, τα παιδιά αρχίζουν να συγκρίνουν τους γονείς τους: «Η μητέρα μου είναι πιο όμορφη από την δική σου!», «Ο πατέρας μου είναι πρώτος!». Στην ηλικία των 8-10 χρόνων, αρχίζουν οι φαντασιώσεις σχετικά με τους γονείς: «Δεν είναι οι πραγματικοί μου γονείς. Είμαι κόρη του τάδε…» λέει ένα όνομα διάσημο, κάποιου επώνυμου ή κάποιου με μεγάλη θέση.

Άλλα παιδιά πάλι, παρουσιάζουν από νωρίς πρόβλημα αυτοεκτίμησης. Ξέρουμε ότι υπάρχουν παιδιά που νιώθουν ένα «αίσθημα κατωτερότητας» για τους γονείς τους. Μπορεί να μας φαίνεται ασήμαντο, όπως όμως αφηγείται μια μητέρα, εκείνη κατάλαβε ότι τα παιδιά της είχαν μπει στην εφηβεία  όταν άρχισαν να «ντρέπονται» για κείνη. Της ζήτησαν να μην περπατά δίπλα τους, να μην τα πηγαίνει μέχρι την πόρτα του σχολείου και να μην τα φιλάει μπροστά στους συμμαθητές τους. Ήταν, βέβαια, περισσότερο αντίδραση προς το ρόλο του γονιού, παρά προς εκείνη ως άτομο. Μπορεί, όμως, το πρόβλημα ν ‘ αποδειχτεί πολύ πιο σοβαρό, όταν ο γονιός έχει κάποιο χαρακτηριστικό που τον κάνει να βρίσκεται σε μειονεκτική θέση. Όπως έλεγε μια ασθενής μας, ένιωθε σοβαρές τύψεις γιατί είχε φερθεί στη μητέρα της, που κούτσαινε. Όταν εκείνη πέθανε, η κόρη πέρασε σοβαρή κρίση κατάθλιψης, γιατί συνειδητοποίησε πόσο άσχημα είχε φερθεί στη μητέρα της, που θα πρέπει να υπέφερε πολύ εξαιτίας της αναπηρίας της.

Υπάρχουν και παιδιά μυθομανή. Διηγούνται φανταστικές ιστορίες, με τον εαυτό τους για ήρωα, λένε πως γνωρίζουν «σπουδαία» μυστικά για να εντυπωσιάζουν το ακροατηριό τους. Δεν είναι ψεύτες, απλά καταλήγουν να πιστέψουν οι ίδιοι αυτά που διηγούνται, λένεψέμματα στον εαυτό τους. Ας ακούσουμε τι λέει ο Πασκάλ, αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, για τον βαφτισιμιό του, 16 ετών.

«Το αγαπώ πολύ αυτό το παιδί, όμως συγχρόνως το λυπάμαι. Διαρκώς επινοεί καινούργιες ιστορίες. Ανησυχούμε πολύ, και εγώ και οι γονείς του, κάθε φορά που μαζεύονται το καλοκαίρι στο πατρικό μας σπίτι όλα τα ξαδέλφια μαζί. Ο μικρός είχε αποτύχει στο σχολείο κι ένιωθε την ανάγκη να παινεύει διαρκώς τον εαυτό του μπροστά στα άλλα παιδιά. Άρχισε να λέει πως μια μέρα είχε καθίσει δίπλα στην Κάρολ Μπουκέ, μέσα στο αεροπλάνο, και μιλούσε για ώρα μαζί της. Έπειτα, έλεγε πως είχε κερδίσει τη μαύρη ζώνη στο τζούντο και πως έκανε επαφές με σπουδαίους ανθρώπους, για να ιδρύσουν μια εταιρεία πληροφορικής… ΄Όλοι ένιωθαν άσχημα γιατί καταλάβαιναν το ψέμα, όμως δεν ήθελαν να του το πουν για να μην τον πληγώσουν. Μια μέρα, που το είχε παρακάνει, τον τράβηξα παράμερα και προσπάθησα να του μιλήσω. Κατάλαβα πως δεν γινόταν τίποτα, γιατί, αν έπαιρνε πίσω όλα όσα είχε πει, θα ρεζιλευόταν στους άλλους, καθώς επίσης και γιατί τα είχε πιστέψει και ο ίδιος… Κατά βάθος, θα πρέπει να είναι πολύ δυστυχισμένο παιδί. Όμως ο τρόπος αυτός δεν τον βοηθά. Έχει τόσα άλλα προσόντα που θα μπορούσε να καλλιεργήσει, δυστυχώς όμως ούτε τα βλέπει ούτε τα πιστεύει».

Συμβουλές για του γονείς

Πέντε παράμετροι παίζουν σημαντικό ρόλο στην αυτοεκτίμηση του παιδιού και του νέου. Η εξωτερική εμφάνιση, οι επιδόσεις στον αθλητισμό ή σε άλλες δραστηριότητες αλλά και το κατά πόσο είναι αγαπητός στα άλλα παιδιά αλλά και το να έχει σωστή κοινωνική συμπεριφορά- με υπολογίζουν άραγε οι μεγαλύτεροι;

Θα σας δώσουμε μερικές πολύ σημαντικές συμβουλές ειδικά για τους γονείς που έρχονται αντιμέτωποι με προβληματισμένα παιδιά. Άραγε πώς πρέπει να συμπεριφερθούν;

-Πρέπει να παίρνετε στα σοβαρά όσα λέει το παιδί και όσα φαίνεται να το προβληματίζουν. Να προσπαθείτε να μπείτε στη σκέψη του και μετά να επιχειρήσετε να το καθησυχάσετε. Μην αδιαφορείτε. Δείξτε του ότι το υπολογίζετε.

-Μην προσπαθείτε να μειώσετε τη σημασία αυτών που λέει. «Άκου να δεις στη ζωή υπάρχουν πολύ πιο σοβαρά πράγματα..»

-Προσπαθήστε καλύτερα να του πείτε ότι και άλλα παιδιά μπορεί να αισθάνονται το ίδιο.   

-Πριν απαντήσετε εσείς στο πρόβλημά του, προσπαθήστε να τα ωθήσετε να δώσει το ίδιο απάντηση στο πρόβλημά του.

-Μην το επικρίνετε, μην κάνετε σχόλια που μπορεί να του δημιουργήσουν ενοχές. Αν η στάση σας επιτείνει ακόμα περισσότερο τις αμφιβολίες που έχει για τον εαυτό του, τότε είναι πολύ πιθανόν να μην σας ξαναμιλήσει ποτέ για τα προβλήματά του. 

πηγή