Υπόθεση: Δολοφονία Λαμπράκη, 50 χρόνια μετά

Πενήντα χρόνια από την πολύκροτη δίκη για τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρήγορη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη και την καταδίκη των παρακρατικών Σπύρου Κοτζαμάνη και Εμμανουήλ Εμμανουηλίδη...

... ως φυσικών αυτουργών, νέα «κρίσιμα στοιχεία» για την υπόθεση που λειτούργησε ως καταλύτης δραματικών εξελίξεων, οι οποίες οδήγησαν στην εφτάχρονη δικτατορία, έρχονται στο φως.

Ποιος σκότωσε τον Λαμπράκη ενώ κατευθυνόταν το βράδυ της 22ας Μαΐου του 1963 από το ξενοδοχείο, στη διασταύρωση των οδών Σπανδωνή και Ερμού, στην απέναντι αίθουσα του σωματείου εμποροϋπαλλήλων για να εκφωνήσει λόγο σε συγκέντρωση ειρηνιστών; Το δικαστήριο αποφάνθηκε τον Οκτώβριο του 1966 ότι το θανατηφόρο χτύπημα στο κεφάλι του βουλευτή κατάφερε ο Εμμανουηλίδης, ανεβασμένος στην καρότσα του τρικύκλου που οδηγούσε ο συνένοχός του Κοτζαμάνης, εκδοχή που αμφισβητήθηκε τότε και τροφοδότησε συζητήσεις στη συνέχεια γύρω από τον πραγματικό δράστη, πλην όμως η υπόθεση έκλεισε όταν εκφωνήθηκε η ετυμηγορία στο ακροατήριο.

Ενας εκ των τακτικών μελών του κακουργιοδικείου που δίκασε τους κατηγορουμένους, πρωτοδίκης τότε και διακεκριμένος δικαστικός λειτουργός στη συνέχεια, ο κ. Βασίλης Λαμπρίδης, όμως επανέρχεται θέτοντας στο βιβλίο του υπό τον τίτλο «Αναμνήσεις και εκμυστηρεύσεις ενός δικαστή», που κυκλοφορεί τη Δευτέρα από τις εκδόσεις Ιανός, εκ νέου το ερώτημα «ποιος ήταν εκείνος που κατάφερε το θανατηφόρο πλήγμα στον Λαμπράκη;», το οποίο, όπως σημειώνει, «εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να πλανάται στον ορίζοντα της Ιστορίας χωρίς απάντηση;».

«Ηταν πράγματι ο Εμμανουηλίδης ο δράστης του εγκλήματος; Ή πίσω από το σκοτεινό παρελθόν του ανθρώπου αυτού με τον κακό χαρακτήρα, τη ροπή του προς την κομπορρημοσύνη, αλλά και εξαιτίας κάποιων συμπτώσεων, κρύβεται έως και σήμερα ο αληθινός ένοχος; Ενας ένοχος που, εάν εξακολουθεί να είναι στη ζωή, δεν υπέχει πλέον ποινική ευθύνη για την πράξη του, αφού ο χρόνος της παραγραφής ως προς το κακούργημά του αυτό έχει ήδη συμπληρωθεί από τις 23 Μαΐου 1983;» αναρωτιέται.

Φέρνοντας στο φως ένα άγνωστο παρασκήνιο με νέες μαρτυρίες, ο συγγραφέας ενισχύει την εκδοχή όλων εκείνων που υποστήριξαν και εξακολουθούν να υποστηρίζουν πως αυτουργός της δολοφονίας ήταν ένας μοίραρχος της χωροφυλακής, ο οποίος χτύπησε στον Λαμπράκη με τη λαβή του πιστολιού του πριν εκείνος πέσει στην άσφαλτο και περάσει από πάνω του το τρίκυκλο του Κοτζαμάνη.

Πρόσωπο της αποκάλυψης του κ. Λαμπρίδη είναι ένας παρακρατικός, ο Γεώργιος Λεονάρδος, ο οποίος συμμετείχε μαζί με άλλους «αγανακτισμένους πολίτες» το βράδυ εκείνο στην εναντίον του Λαμπράκη συγκέντρωση, είδε από κοντά τη σκηνή της δολοφονίας, κάθισε στο εδώλιο του κατηγορουμένου αλλά τότε αθωώθηκε.

Ο δικαστικός λειτουργός αναφέρει ότι το 1987, είκοσι χρόνια δηλαδή μετά τη δίκη, πήγε στο γραφείο του ο Λεονάρδος και του είπε «με σημασία ότι θέλει κάποτε να μιλήσει για τη δίκη Λαμπράκη», πλην όμως δεν του έδωσε ιδιαίτερη σημασία και του απάντησε επιτιμητικά «να αφήσει την Ιστορία να μιλήσει γι’ αυτή την υπόθεση».

Εντελώς τυχαία αργότερα, το 1996, θα συναντηθούν στη Θεσσαλονίκη και ο Λεονάρδος θα του ζητήσει και πάλι να βρεθούν για να μιλήσουν. «Επειδή διέγνωσα τη φορά αυτήν ότι οι προθέσεις του ενείχαν κάποια δόση ειλικρινείας, συμφώνησα μαζί του να έλθει να με συναντήσει σε κτίριο όπου στεγάζονταν τότε τα γραφεία Θεσσαλονίκης του ΑΣΕΠ, του οποίου υπήρξα ένα από τα πρώτα μέλη», κι εκεί ο Λεονάρδος θα του αποκαλύψει ότι «τον Γρηγόρη Λαμπράκη τον χτύπησε στο κεφάλι με τη λαβή περιστρόφου άτομο που βγήκε αστραπιαία από ομάδα παρακρατικών ισταμένων στο πεζοδρόμιο της γωνίας των οδών Ερμού και Βενιζέλου. Καθώς και ότι το περιστατικό συνέβη αμέσως μετά την ολιγόλεπτη συνομιλία του θύματος με τον αστυνομικό διευθυντή Ευθύμιο Καμουτσή.

Συνεχίζοντας ο Λεονάρδος την εξομολόγησή του, μου είπε πως ελάχιστα δευτερόλεπτα μετά την παραπάνω βίαιη επίθεση κατά του Λαμπράκη ξεκίνησε από την οδό Σπανδωνή το τρίκυκλο με οδηγό τον Κοτζαμάνη και επιβάτη τον Εμμανουηλίδη. Για καλύτερο, μάλιστα, συντονισμό, το τρίκυκλο ξεκίνησε αφού προηγουμένως δόθηκε στον οδηγό του, Κοτζαμάνη, φωτεινό σήμα με φακό που χειριζόταν άτομο που συμμετείχε στο έγκλημα. Καθώς και ότι το εν λόγω άτομο καραδοκούσε επί ώρα στην είσοδο του κτιρίου όπου έγινε η εκδήλωση των ειρηνιστών, για να παίξει τον ρόλο σε αυτό στο έγκλημα, την κατάλληλη στιγμή. Μου φανέρωσε ακόμη πως η κίνηση του τρικύκλου, που πράγματι πέρασε επάνω από τα πόδια του ήδη πεσμένου στην άσφαλτο Λαμπράκη, έγινε για να συγκαλυφθεί η αλήθεια. Να θεωρηθεί, δηλαδή, ότι o θανάσιμος τραυματισμός του θύματος προκλήθηκε από τροχαίο ατύχημα. Ο ίδιος κατονόμασε σε μένα τόσο τον άνθρωπο που κατάφερε το θανατηφόρο πλήγμα κατά της κεφαλής του Λαμπράκη όσο και τον συνεργό του, που εξέπεμψε στον οδηγό του τρικύκλου Κοτζαμάνη το φωτεινό σήμα για να ξεκινήσει. Ο Γεώργιος Λεονάρδος αρνήθηκε κατηγορηματικά να επαναλάβει μπροστά σε ανοιχτό μαγνητόφωνο τα όσα μου είπε για το πρόσωπο του αυτουργού και του συνεργού του στο έγκλημα ή, τουλάχιστον, να τα γράψει, με το χέρι του σε χαρτί, όπως του πρότεινα». «Το εντυπωσιακό», συνεχίζει ο κ. Λαμπρίδης, είναι ότι την ίδια ακριβώς εκδοχή για το πρόσωπο που έπληξε τον Λαμπράκη, καθώς και για το φονικό μέσο που χρησιμοποίησε, είχε αποκαλύψει σε μένα στις αρχές του 1967 και ο δικηγόρος Μιχάλης Τσιτσικλής, συνήγορος του Κοτζαμάνη στη δίκη ενώπιον του κακουργιοδικείου της Θεσσαλονίκης. Με τον Μιχάλη Τσιτσικλή, παρά το ότι μας χώριζαν από άποψη ιδεολογίας αμέτρητα έτη φωτός, διατηρούσαμε μια ανθρώπινη σχέση αμοιβαίας εκτίμησης και εμπιστοσύνης».

Ιδιόχειρο σημείωμα

Ο κ. Λαμπρίδης αναφέρει ακόμη στο βιβλίο του ότι ο Λεονάρδος του έδωσε ιδιόχειρο σημείωμα και άλλα στοιχεία, τα οποία «όμως δεν επιθυμεί να δημοσιοποιήσει καθώς είναι ανυπόγραφα και υπάρχει κίνδυνος να αμφισβητηθούν». Οπως όμως σημειώνει ο ίδιος, «προσωπικά πιστεύω ότι ο Γεώργιος Λεονάρδος μου μίλησε με ειλικρίνεια και μου αποκάλυψε ένα σημαντικό μέρος της αλήθειας, που, όμως, αδυνατώ να δημοσιοποιήσω στο σύνολό της για τους λόγους που προανέφερα».


(Του Σταύρου Τζίμα - "Καθημερινή")